mando traktorbus

Met de tractorbus naar Mandø in het Deense Waddengebied

Ik had niet gedacht dat ik het zo spannend zou vinden. Maar toen ik met mijn gezin (en een klas van de internationale school in Kopenhagen) met de tractorbus vanaf het Waddenzeecentrum vertrok richting het Deense waddeneiland Mandø en we zomaar de zeebodem op reden, vond ik dat echt een belevenis. Dat gold ook voor de rest van onze ochtend op Mandø, waar we kennis maakten met het leven van mens en dier op en rond dit eiland in het Deense Waddengebied.

Ben je nog op zoek naar een fijne vakantiewoning in Denemarken? Bekijk dan hier de Landal-parken in Denemarken of vind de perfecte ‘losse’ vakantiewoning op de website van Sol og Strand.

Traktorbus naar Mando

Oude en nieuwe weg

De tractorbus reed over de oude weg naar Mandø: een route over de zeebodem, gemarkeerd met wat boompjes. Tot 1978 was dit de enige manier om van en naar het eiland Mandø te komen.

Over de zeebodem naar Mando


De nieuwe weg, die in 1978 werd aangelegd, ligt iets hoger. In tegenstelling tot de oude weg mag je er gewoon met je eigen auto overheen. Maar ook deze weg is twee keer per dag niet begaanbaar als het hoog water is. Je moet dus goed de getijden in de gaten houden, want elk jaar komen er wel toeristen vast te zitten als het vloed wordt. Met die toeristen komt het uiteindelijk wel goed: die worden opgehaald door een tractor. Het lot van hun auto is minder gunstig met al dat zoute water.

De oude weg naar Mando

Het Waddenzeecentrum ligt niet ver van dit fijne vakantiehuis in Ribe

Geïsoleerd bestaan

Het water tussen Mandø en het Deense vasteland is te ondiep om te varen. Als hoog water de weg onbegaanbaar maakt, kan Mandø daardoor wel een paar dagen geïsoleerd raken. De inwoners zitten dan vast op het eiland, of kunnen juist niet naar huis als ze op het vasteland waren. Daarmee is Mandø een van de meest geïsoleerde plekken van Denemarken. Niet iedereen wil zo leven. Mede daarom is het aantal inwoners van Mandø gedaald van driehonderd 150 jaar geleden tot zo’n 30 nu.

Ook voor de vijf kinderen die op het eiland wonen heeft het geïsoleerde bestaan gevolgen. Sinds 1994 heeft Mandø geen eigen school meer, dus ze gaan naar een school op het vasteland. Als ze door hoog water niet naar school kunnen, moeten ze thuis werken. Als ze juist niet naar huis kunnen, hebben ze vaste logeeradressen op het vasteland.

In echte noodgevallen is er altijd nog de helikopter. Daar is zelfs wel eens een baby in geboren. Sindsdien noemen de eilandbewoners de helikopter ‘de Ooievaar’.

De kerk van Mandø

Onze gids Karen vertelt ons dit allemaal als we zijn uitgestapt uit de tractorbus en naar de kerk van Mandø lopen. Op het kerkhof passeren we het gaf van Villum Kann Rasmussen, ingenieur en uitvinder van de bekende Velux-ramen. Rasmussen werd geboren op Mandø  en hield erg van de rust en de dieren op het eiland. Toen het plan ontstond om de verhoogde weg aan te leggen, kwam hij met een tegenvoorstel: geen weg, maar een kabelbaan, zodat alleen mensen naar het eiland zouden komen, en geen auto’s.

In de kerk staan twee rijen van elf banken – voor de elf families die vroeger op het eiland woonden. Nu is dat nog maar één familie, plus wat ‘losse’ bewoners. Eens in de drie weken kunnen ze naar de kerk, want de geestelijke heeft meerdere kerken onder zijn hoede.

Aan het plafond van de kerk hangen wel vier schepen. Daaruit blijkt hoe belangrijk de scheepvaart op Mandø was. In de 19e eeuw gingen alle jongens en mannen vanaf twaalf jaar uit varen. Vaak waren ze maandenlang weg: op koopvaardijschepen naar het Verre Oosten, of voor de walvisvangst naar Groenland en Svalbard. Intussen bouwden de vrouwen dijken en probeerden ze met veel moeite wat aan landbouw te doen. Omdat er regelmatig schepen vergingen, trouwden de vrouwen van Mandø vaak meerdere keren.

Overstromingen

Ook op het eiland waren de mensen niet veilig. Toen de ringdijk om het eiland er nog niet was, waren er vaak overstromingen. Daarbij verdronken veel mensen en dieren en werden huizen verwoest. Het verhaal gaat zelfs dat de naam van het eiland Mandø (Manneneiland) afkomstig is van een overstroming die alleen werd overleefd door de acht mannen die tijdens de overstroming op het vasteland waren. Ze haalden nieuwe vrouwen op Fanø en zorgden zo voor een nieuwe generatie eilandbewoners. Het doopvont in de kerk is een van de weinige dingen die zelfs de ernstigste overstromingen hebben overleefd. Het is niet meegesleurd door zeewater omdat het te zwaar was.

Planten en dieren op het wad

Als we verder lopen en aan de buitenkant van de ringdijk komen, zien we meteen tot hoe ver het water kan komen. Onder aan de dijk ligt een strook aangespoeld riet. Aan de andere kant van het rietland liggen vierkante moddervelden met korte paaltjes eromheen. Die omheining zorgt ervoor dat zeewater dat over die velden stroomt langzamer gaat stromen. Bezinking zorgt er dan voor dat de velden steeds iets hoger worden. Vroeger werden op deze manier nieuwe akkers gecreëerd, nu is het hier vooral een paradijs voor trekvogels, die een lekker maaltje uit de modder vissen.

We lopen naar de moddervelden. Netjes in een rijtje achter elkaar over het smalle pad, want in het riet kunnen vogels broeden. Onderweg komen we planten tegen die een manier hebben ontwikkeld om in deze zoute omgeving te overleven: ze hebben speciale blaadjes om het zout af te voeren. Als je goed kijkt, kun je onder de blaadjes zoutkristallen zien.

Karen vertelt ons dat algen en plankton in het ondiepe water goed groeien, omdat ze altijd bereikbaar zijn voor zonnestralen. Dat is de eerste stap van de voedselketen. Algen en plankton vormen een feestmaal voor veel diertjes die hier leven. Met een riek ploegt Karen wat modder voor ons om, zodat we ze kunnen vinden. Al gauw zien we een dikke zeepier, die zand eet, in zijn maag de algen eruit filtert en overal hoopjes gefilterd zand achterlaat.

Diertjes in de modder op Mando

De zeepier heeft een trucje in huis voor de volgende stap in de voedselketen: de vogels die zich voeden met de diertjes die hier leven. Als een vogel de zeepier bij zijn staart pakt, kan hij zijn staart loslaten en een nieuwe laten aangroeien.

Andere dieren die we in de modder vinden, zijn kokkels. Deze schelpdieren hebben een voet waarmee ze zich kunnen ingraven en verplaatsen. Als je er een gepakt hebt en die dan in ondiep water legt, zie je dat duidelijk gebeuren, al is de een sneller dan de andere. Een zich ingravende schelp – dat had ik nog nooit gezien!

Dan gaan we echt het water in en schuiven onze schepnetjes door het water. De vangst: krabbetjes, platvisjes en garnalen. Karen weet er van alles over te vertellen. Zo worden de garnalen geboren als mannetjes en worden ze als ze groter worden vrouwtjes. De platvisjes kunnen van kleur veranderen om op te gaan in hun omgeving. Als ze klein zijn, zwemmen ze als een gewone vis en hebben ze aan elke kant een oog. Na een tijdje gaan ze op één kant liggen en verplaatst een van de ogen zich naar het andere, zodat ze naast elkaar komen te staan. Als dat geen wonder der natuur is!

Zoeken naar diertjes op het wad van Mando

Waddenzeecentrum

Al gauw was de ochtend voorbij. De tractorbus bracht ons terug naar het vasteland en parkeerde bij Vadehavscentret, waar we nog meer te weten kwamen over het Deense Waddengebied – en opwarmden met een lekkere kop warme chocolademelk.

Waddenzeecentrum bij Mando

Tips voor een bezoek

Ga je ook mee met de tractorbus? Kleed je dan lekker warm aan. Als het waait, is een muts of capuchon erg prettig en bij regen een regenpak. Vergeet je laarzen niet en neem eventueel wat eten en drinken mee. Veel plezier!

Wil je weten wat we nog meer deden in Zuid-Jutland? Bekijk dan dit overzicht van bezienswaardigheden in Zuid-Jutland.

Wij werden uitgenodigd om Zuidwest-Denemarken te bezoeken voor Stralend Denemarken.

Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.

Sandra van Bijsterveld
Sandra van Bijsterveld

Leuk dat je er bent! Mijn naam is Sandra van Bijsterveld. In 2013 begon ik met bloggen en inmiddels doe ik dat fulltime. Op Stralend Denemarken deel ik mijn persoonlijke ervaringen en tips voor een vakantie in Denemarken met je. Op andere websites blog ik over onze vakanties in Zweden, Noorwegen en Finland, en over Scandinavische lifestyle.

6 reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ik ga akkoord met het privacybeleid.