Poznan (eigenlijk Poznań) is niet de bekendste stad in Polen. Maar het zou wel eens de hipste en progressiefste Poolse stad kunnen zijn. Poznan ligt precies tussen Berlijn en Warschau en heeft altijd een op het westen gerichte blik gehad. De afgelopen 5-10 jaar zijn overal leuke cafés en restaurants opgedoken en heeft de stad zich – met Berlijn als grote voorbeeld – ontwikkeld tot een veilige bestemming voor een citytrip. Wat is er dan te doen in Poznan vraag je je misschien af? Ik maakte een stedentrip Poznan en maakte deze stadswandeling waarmee je heel veel van de bezienswaardigheden te zien krijgt. Ook heb ik tips voor je over uit eten gaan, winkelen en street art in Poznan. Veel plezier alvast!
- Hier vind je tips over wat je kunt doen in Polen
- Kijk hier voor adresjes om te overnachten in Polen
- Lees hier over de mogelijke routes naar Polen
- Hier verzamel ik mooie reizen naar Polen van verschillende reisorganisaties
Wil je deze wandeling net als ik maken met een gids? Dat kan – je regelt het hier online.
Śródka
We beginnen buiten het centrum, in Śródka. Je kunt hiernaartoe lopen, maar je kunt ook de tram nemen. Zelf had ik een Poznan City Card waarmee ik drie dagen lang met het openbaar vervoer mocht reizen en gratis of gereduceerd toegang had tot verschillende musea en attracties.
Waarom beginnen we in Śródka? Omdat het op deze plek is dat het allemaal begon. Niet alleen voor Poznan, maar zelfs voor Polen. De basis van Poznan en het vroegere koninkrijk Polen werd hier gelegd. Pas later werd het centrum van de stad verplaatst naar Stary Rynek, het centrale plein in de Oude Stad. Śródka veranderde in een onbeduidend dorpje en werd pas aan het einde van de achttiende eeuw door de Pruisen weer bij de stad getrokken. Lange tijd was het niet bepaald de fijnste plek van Poznan, maar de laatste jaren leeft het buurtje weer op. Dat kun je onder andere zien aan de twee streetart-objecten (één in 3D en één met werkende muziekinstrumenten), waarover je meer kunt lezen in deze blogpost over street art in Poznan.
Porta Posnania/Brama Poznania
Vlak bij het tweede street art-object (met de muziekinstrumenten) vind je een informatiecentrum over de geschiedenis van dit stukje Poznan: Brama Poznania/Porta Posnania. Je krijgt er een audiotour waarmee je alles te weten komt over het ontstaan van Kathedraaleiland, Poznan en Polen. Echte museumstukken zijn er niet: het museum bestaat helemaal uit multimediale en interactieve presentaties.
Na afloop van je bezoek kun je vanuit de entreehal van het museum de rivier oversteken naar de gerestaureerde Kathedraalsluis. Toen Poznan deel uitmaakte van Pruisen, lag het op maar 60 kilometer van de grens met Rusland. De Pruisen bouwden dan ook flink wat verdedigingswerken om te voorkomen dat de Russen zouden doorbreken naar Berlijn. Daar waar ze de oude stadsmuren juist sloopten om de stad te kunnen uitbreiden, bouwden ze een nieuw bolwerk om de stad van eerst 14 en later zelfs 18 forten. De Kathedraalsluis maakte daar deel uit: vanuit hier kon land onder water gezet worden, zodat er een waterlinie ontstond.
Kathedraaleiland (Ostrów Tumski)
Je staat dan inmiddels op Kathedraaleiland. In de 10e eeuw stond hier een belangrijke vesting van de eerste bekende heerser van Polen: Mieszko I. Omdat veel geschriften verloren zijn gegaan, is lang niet alles over het ontstaan van Polen bekend. Maar het is duidelijk dat deze plek heel belangrijk was en dus goed beschermd moest worden: de vestingmuren waren 10 meter hoog en aan de basis wel 20 meter breed. Deze plek wordt dan ook gezien als de wieg van de Poolse staat. Ook de oudste kerk van Polen staat hier, hoewel hij wel meerdere keren is beschadigd en herbouwd.
In de kerk kun je onder andere het volgende bekijken (het is handig als je een muntje van 5 zloty bij je hebt om het licht aan te doen):
- een ‘feministisch’ altaar met opvallend veel vrouwen
- de Gouden Kapel: het mausoleum van Mieszko I en zijn zoon Boleslaw de Grote, de eerste koning van Polen
- de crypte met graftombes van eerdere aartsbisschoppen (alleen begin november toegankelijk in verband met Allerzielen)
- het zwaard waarmee Petrus Jezus zou hebben verdedigd (ten koste van het rechteroor van Malchus)
De kleine kerk tegenover de kathedraal markeert de plek waar het eerste stenen gebouw van Polen stond: het paleis van Mieszko I.
Stary Rynek
Even een stukje lopen nu: je volgt de koninklijke route door Wielka (de ‘grote straat’, omdat hier vroeger de grote stadspoort stond) naar het centrale plein van Poznan: Stary Rynek. Jammer genoeg moet ik er wel bij vertellen dat bijna alles wat je nu ziet een reconstructie is. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was namelijk 65% van Poznan en zelfs 75% van het oude centrum verwoest. Na de oorlog is het centrum heel snel opnieuw opgebouwd. Daarvoor zijn trouwens stenen gebruikt van de oude citadel, die stond op de plek waar nu Park Cytadela ligt.
Neem vooral de tijd om rond te lopen op het plein. Er is van alles te zien, van gevelschilderingen en fonteinen tot souvenirkraampjes. In de 13e eeuw werd bij de aanleg van steden een vast plan aangehouden (geen wonder dus dat dit plein me behoorlijk deed denken aan onze stedentrip Wroclaw). Er moest een plein komen met de belangrijkste gebouwen in het midden. Het opvallendste is het raadhuis (nu een museum), maar ook de waag was belangrijk genoeg om in het midden te staan. Daar moesten kooplui die de stad aandeden aan het begin en einde van hun bezoek hun waren laten wegen, om te bepalen hoeveel belasting ze moesten betalen. Langs de randen van het plein stonden koopmanshuizen.
De geiten van Poznan
Helemaal mooi is het, als je je bezoek zo kunt plannen dat je om 12 uur voor het raadhuis staat. Dan komen er namelijk twee geiten tevoorschijn, die twaalf keer met hun horens tegen elkaar slaan. Volgens de legende paste ene Peter niet goed op het spit toen Poznan hoog bezoek had. Het hert dat gebraden werd viel in het vuur en Peter haalde gauw twee geiten, hopend dat niemand het verschil zou merken. Maar de geiten ontsnapten toen hij ze naar binnen bracht. Ze liepen het balkon op en gingen met elkaar vechten. Gelukkig vond het hoge bezoek het prachtig en eiste dat het schouwspel voortaan elke dag te zien zou zijn. In een andere versie was er nog een extra bonus: toen Peter de geiten op het balkon probeerde te vangen, merkte hij tijdig een grote brand op die de stad bedreigde. Hoe dan ook: de geiten verdienden een permanente plek in Poznan.
Jezuïetencollege
Vanaf een van de hoeken van het plein loop je via Swietoslawska naar het (rood-roze gekleurde) Jezuïetencollege. De Jezuïeten stonden rond 1700 voor de moeilijke taak om hier een onovertroffen school en kerk neer te zetten – met weinig geld en op drassige grond. Een imposante kathedraal zou al snel zijn weggezakt! Gelukkig waren de monniken meesters in optische illusies. Ze maakten de Fara-kerk met zuilen die de indruk wekken dat ze van marmer waren en een enorm dak ondersteunden. Als je goed kijkt, zie je dat de zuilen niets ondersteunen – ze lopen niet eens door tot aan het dak. Ook zijn ze niet van marmer: klop er maar eens op, ze klinken hol. Bladgoud is in deze kerk geschilderd stucwerk en als je bij het altaar gaat staan, zie je dat ook de koepel in het dak een optische illusie is.
Huidige functie
Tegenwoordig is het gemeentebestuur gevestigd in het Jezuïetencollege. Ook de balletschool huist er, zodat je in de zomer het geluk kunt hebben dat je de leerlingen op een van de binnenpleintjes kunt zien oefenen. In de kerk worden ’s zomers gratis orgelconcerten gegeven. De binnenplaats is door de vooruitstrevende burgemeester van Poznan, die altijd op de fiets naar zijn werk gaat en Nederlandse steden als voorbeeld heeft, van parkeerplaats omgetoverd tot plein met bankjes en fietsenrekken. Je kunt er ook koffie drinken bij Café Misja. Even verderop staat nog een bronzen beeld van de twee vechtende geiten van Poznan.
Koninklijk kasteel
Als je nu terugloopt naar het centrale plein Stary Rynek, zie je achter het oude raadhuis vanzelf de toren van het koninklijk kasteel opdoemen. Het is duidelijk te zien dat het geen echt oud kasteel is: het is pas gebouwd, waarbij verschillende architecten hun ideeën konden aandragen, gebaseerd op wat er bekend is over het oorspronkelijke kasteel. In de 14e eeuw werden hier namelijk buitenlandse afgevaardigden ontvangen, omdat het nog wel even zou duren voordat ze in de toenmalige hoofdstad Krakau zouden zijn. In die tijd moet dit het mooiste kasteel van Polen zijn geweest.
Het huidige kasteel is een museum over toegepaste kunst en de geschiedenis van deze plek. Vanaf de 43 meter hoge kasteeltoren heb je een mooi uitzicht over de stad. Fijne bijkomstigheid van het feit dat het kasteel eigenlijk een modern gebouw is: er is een lift.
Pruisisch Poznan
Vanaf dit kasteel is het niet ver naar Plac Wolności: het Vrijheidsplein. Je komt nu terecht in het Poznan uit de 19e en begin 20e eeuw. Nadat Poznan aan het einde van de 18e eeuw deel was gaan uitmaken van Pruisen, werd er actief ingezet op het verduitsen van de stad. De oude stadsmuren werden gesloopt om ruimte te maken en allerlei nieuwe straten, bibliotheken, theaters en instellingen moesten de Pruisische macht uitstralen en ervoor zorgen dat Duitsers hier graag zouden willen komen wonen. Zo stond de Berlijnse straat Unter den Linden model voor de straat die langs het Vrijheidsplein loopt: Aleje Marcinkowskiego (nu genoemd naar Sint Maarten, maar vroeger Wilhelmstrasse). Het huidige Nationale Museum van Poznan is gebaseerd op het Karl Friedrich Museum in Berlijn. Hoe langer je om je heen kijkt, hoe meer statige gebouwen je ziet.
Opstand
Hotel Bazar daarentegen was een centrum van Poolse economische en sociale activiteiten. Er verbleven grootgrondbezitters en in de winkelruimtes op de begane grond mochten alleen Poolse winkeliers zich vestigen. Het was dan ook hier dat componist Ignacy Paderewski in 1918 vanaf het balkon van zijn kamer een patriottistische toespraak hield. Kort daarna brak de opstand uit waardoor Poznan weer Pools werd.
Keizerlijk paleis
Het einde van deze wandeling is het Keizerlijk Paleis (Zamek Cesarski), dat tussen 1905 en 1910 werd gebouwd voor keizer Wilhelm II. Tussen de Eerste en de Tweede wereldoorlog zetelden hier de presidenten van het weer onafhankelijk geworden Polen. Maar ook de Universiteit van Poznań was er gevestigd en wetenschappers werkten in het paleis aan het ontcijferen van de Duitse Enigma-code.
Na de inval van nazi-Duitsland werd het paleis klaargemaakt om te dienen als residentie van Hitler. Het typische Derde Rijk-interieur is bewaard gebleven en wordt vaak gebruikt voor filmopnames. Het was de bedoeling dat Hitler van het balkon de menigte zou toespreken, maar mijn gids vertelde me dat Hitler hier uiteindelijk nooit heeft verbleven.
Het monument met de twee enorme kruisen vlak achter het Keizerlijk Paleis memoreert aan de (mislukte) eerste Poolse opstand tegen de communisten in 1956.
Jeżyce
Mijn wandeling eindigde hier. Maar als je wilt, kun je nog wat verder doorlopen, naar de wijk Jeżyce ten westen van het centrum. Daar staan veel art-nouveau-gebouwen die de oorlog wel overleefd hebben. Ook vind je hier steeds meer cafés en restaurants – het is zo’n beetje de hipsterwijk van Poznan aan het worden. Let op: de Zoo die je hier op de kaart ziet staan is de oude dierentuin (Stare Zoo), die na de oprichting van de nieuwe dierentuin is veranderd in een park. Meer over beide dierentuinen lees je hier.
Wil je deze wandeling net als ik maken met een gids? Dat kan – je regelt het hier online.
Ook zin in een stedentrip Poznan?
Dan heb ik nog een paar laatste tips voor je:
- De beste reistijd voor Poznan is volgens een van mijn gidsen eind mei/begin juni. Je hebt dan goede kans op lekker weer, de studenten zijn er allemaal nog dus alles in de stad is open en het uitgaansleven is levendig.
- Je vliegt al heel voordelig naar Poznan
- Of reis met de trein naar Poznan (via Berlijn)
- Ik sliep in Hotel Puro (vlak bij het oude centrum) en was er helemaal weg van
- Lekker uit eten in Poznan kan hier
- En hier zijn mijn tips voor street art in Poznan
- Ik volgde verschillende rondleidingen door locals – een aanrader als je verborgen plekjes wilt vinden
Voor een korte indruk kun je deze video van mijn stedentrip Poznan bekijken.
Ik werd uitgenodigd om Poznan te bezoeken voor Stralend Polen.
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
